Tablica pamięci poległych ochotników - członków Czeskiej Drużyny

Powstanie Drużyny Czeskiej jest mało znanym w Polsce fragmentem historii I wojny światowej. Krótko po jej wybuchu Czesi zamieszkujący Rosję wystąpili do władz carskich z pomysłem sformowania oddzielnej jednostki wojskowej. Nie chcieli, aby poddani rosyjscy czeskiego pochodzenia zostali zmobilizowani do różnych jednostek wojskowych, ale aby utworzyli własnych oddział. 12 sierpnia 1914 roku rząd rosyjski podjął uchwałę, na mocy której przystąpiono do tworzenia takiego oddziału złożonego z Czechów i Słowaków. Już 28 sierpnia w Kijowie została sformowana Drużyna Czeska. Liczyła początkowo około 740 czeskich i słowackich ochotników oraz około 130 rosyjskich żołnierzy, podzielonych na dwie kompanie. Drużyna wchodziła w skład 3 Armii, dowodzonej przez Bułgara w służbie rosyjskiej gen. Radko Dimitriewa. Pod koniec 1914 roku zasiliło go dalszych 200 ochotników czeskich. W początkowej fazie Drużyna Czeska w Rosji nie odgrywała większej roli gdyż dowództwo rosyjskie negatywnie odnosiło się do powoływania pod broń jeńców z armii austro-wegierskiej i żołnierze Drużyny służyli głównie jako wywiadowcy, dywersanci i tłumacze, przede wszystkim na terenach dzisiejszej Słowacji, gdzie Rosjanom udało się przesunąć front na przełomie 1914 i 1915 roku za Karpaty. Tam też nastąpił największy sukces propagandowy Czeskiej Drużyny, kiedy na odcinku frontu na północ od Zborowa udało im się skłonić do przejścia na rosyjską stronę całego pułku piechoty złożonego głównie z Czechów, tzw. „Praskich Dzieci". W krótkim czasie Czeska Drużyna została uzupełniona pierwszymi austriacko-węgierskimi jeńcami czeskiego pochodzenia, którzy się do niej dobrowolnie zgłosili. 31 stycznia 1915 roku 300 z nich złożyło uroczystą przysięgę na bojowy sztandar przed budynkiem tarnowskiej szkoły. W lutym 1916 roku Czesi otrzymali zgodę władz carskich na werbunek jeńców pochodzenia czeskiego z armii austro-węgierskiej. W ten sposób Drużyna została przekształcona w Czeską Brygadę Strzelecką. Podczas walk na froncie Drużyna straciła 48 żołnierzy.

Od 18 listopada 1914 roku sztab Drużyny Czeskiej miał siedzibę w Tarnowie w koszarach pułku wojsk obrony terytorialnej.